عنوان دعا چنین است:
و کان من دعائه علیهالسلام فی طلب الحوائج الی الله تعالی، از دعاهای امام (ع) در درخواست حاجت ها از خداوند متعال است.
محتوای دعا
در این دعا امام (ع) ابتدا به ما شناخت و معرفت صحیح نسبت به خدایی که میپرستیم را آموزش میدهد. و در این باره نکات زیر را برمیشمرد:
1- نهایت حاجات و درخواستها به خدا بازمیگردد و وسایل و اسباب کار به دست اوست.
2- بخششهای الهی بیمنت و بدون عوض، به انسانها داده میشود.
3- همهی موجودات نیازمند و محتاج بخششهای خداوند هستند.
4- خزائن رحمت الهی فنا ناپذیر و لبریز از بخشش است.
5- جز خداوند متعال، همه محتاج و فقیر و نیازمند به او هستند. این دعا اینگونه آغاز میشود:
اللهم یا منتهی مطلب الحاجات، خدایا، ای نهایت درخواست حاجتها (زیرا بندگان وقتی از همه جا ناامید شدند به تو روی میآورند، یا آنکه
[صفحه 78]
بازگشت انجام خواستهها به دست بندگانت در نهایت به ارادهی توست، زیرا اسباب کار به دست توست) انسان باید همواره به این نکته توجه داشته باشد که هیچ کاری در نظام آفرینش بدون خواست و اراده خداوند انجام نمیشود. و اگر خدا نخواهد هیچ کس نمیتواند به او کمک کند. و اگر کمکی هم از طرف شخصی به او صورت میگیرد، به خواست و ارادهی خداوند بوده است، امام سجاد (ع) در فراز دیگری از دعا در این باره میفرماید:
و من توجه بحاجته الی احد من خلقک او جعله سبب نجحها دونک فقد تعرض للحرمان، و استحق من عندک فوت الاحسان، و کسی که برای حاجت و درخواست خود به یکی از آفریدگانت رو آورد یا جز تو را سبب برآمدن آن حاجت قرار دهد به درستی که به نومیدی گرائیده، و سزاوار نیافتن احسان از تو گردیده است.
باید به این حقیقت روشن، از صمیم قلب ایمان بیاوریم که کسب موفقیت و گشایش در کارها و رفع مشکلات، به ارادهی خداوند است و کسی که موفقیت را در جهتی غیر از جهت الهی بجوید، حتما محروم باز خواهد گشت. این یک اصل مسلم است، یک قانون و سنت خداوند است، و قوانین و سنتهای الهی تغییرناپذیرند. و امام سجاد (ع) به عنوان امام و مقتدا و راهنما، و به عنوان کسی که از جانب خدا و رسول (ص) برای هدایت انسانها برگزیده شده است، در کلاس درس این دعا، این حقیقت بزرگ که رمز موفقیت در زندگی دنیوی و اخروی است را آموزش میدهد.
سپس بر محمد (ص) و آلش درود میفرستد و درخواستهای
[صفحه 79]
خود را به پیشگاه مقدس الهی عرضه میدارد.
البته این نکته قابل ذکر است که در دعاهای صحیفهی سجادیه همواره پیش از درخواست و پس از آن صلوات بر رسولالله (ص) و اهلبیت طاهرینش آورده میشود. زیرا درخواستی که قبل و بعد آن به صلوات مزین باشد، از پیشگاه خداوند رد نمیشود. و امام (ع) در ضمن دعاها این سنت را به ما آموزش میدهد. و در فرازی از این دعا پس از صلوات بر پیامبر (ص) و آل پاک او میفرماید:
و اجعل ذلک عونا لی و سببا لنجاح طلبتی، و آن را (صلوات را) کمک من و وسیلهای برای برآورده شدن حاجتم قرار ده.
فرستادن صلوات از سویی نشان دهنده عشق به رسولالله (ص) و اهلبیت پاک (ع) اوست و از سوی دیگر نشانهی پذیرفتن دعوت رسول خدا (ص) و جانشینی امامان (ع) و تجدید بیعت در استمرار راه پیامبر (ص) و ائمهی معصومین (ع) میباشد.
آنگاه در پایان دعا آمده است که دعا کننده حاجت خودش را بیاورد و به سجده رود و در سجده این عبارات زیبا و آرامش بخش و سازنده را بیان کند: فضلک انسنی، و احسانک دلنی، فاسالک بک و بمحمد و آله، صلواتک علیهم، ان لا تردنی خائبا، فضل و بخشش تو مرا (از گرفتاریها) آرام نموده، و احسان تو مرا (به درگاهت) راهنمائی کرده، پس از تو درخواست میکنم به حق خودت و به حق محمد و آل او، درودهای تو بر آنان باد، که مرا ناامید بر مگردانی.
امام صادق (ع) میفرماید: چیزی که بنده را به پروردگارش نزدیکتر مینماید هرگاه او را بخواند، آن است که در سجده باشد.
[صفحه 80]